XPS, czyli styropian odporny na wodę. Dlaczego i kiedy warto po niego sięgnąć?
Styropian XPS ma doskonałe właściwości, którymi znacznie przewyższa inną, popularną wersję styropianu – EPS. Materiał ten znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie i sprawdza się tam, gdzie od termoizolacji wymagana jest szczególna odporność na działanie wody. Oto czym jest i czym wyróżnia się styropian XPS.
Czym jest XPS?
Pod skrótem XPS kryje się polistyren ekstrudowany, znany również jako styrodur. Stanowi udoskonaloną wersję podstawowej wersji styropianu EPS, będącego polistyrenem ekspandowanym. Płyty XPS powstają z płynnego polistyrenu ekstrudowanego, który umieszczany jest w formach o ustalonych wymiarach, poddawany spienieniu, a następnie sprasowaniu.
Opisana technologia produkcji powoduje, że materiał ten ma gładką powierzchnię i znacznie mniejszą porowatość niż styropian EPS. Z zamkniętokomórkowej struktury wynika kolejna, bardzo istotna właściwość płyt XPS, a mianowicie ich niska nasiąkliwość – dzięki temu mają one świetne parametry hydroizolacyjne. Na uwagę zasługują jednak również inne cechy XPS, takie jak:
- duża gęstość,
- dobre parametry termoizolacyjne – niski współczynnik przenikania ciepła,
- duża twardość,
- wysoka wytrzymałość mechaniczna, w tym wytrzymałość na ściskanie i zginanie.
Zastosowanie XPS
Wymienione właściwości styroduru w dużej mierze decydują o szerokich możliwościach jego zastosowania. Materiał ten sprawdzi się w budownictwie różnego typu (zarówno mieszkaniowym, jak i przemysłowym czy usługowym) i na różnych etapach budowy. Może być z powodzeniem stosowany do izolacji dachów, ścian zewnętrznych, fundamentów, stropów nad piwnicami i garażami, a także posadzek – budowanych na gruncie i pod parkingami.
Tak wszechstronne zastosowanie wynika przede wszystkim z wysokiej gęstości, twardości oraz wytrzymałości mechanicznej XPS. To właśnie dzięki tym cechom materiał ten może być stosowany nawet w miejscach, w których będzie narażony na działanie dużych obciążeń. Co ciekawe, dzięki niższemu współczynnikowi przenikania ciepła w stosunku do tradycyjnego styropianu izolacja XPS może mieć mniejszą grubość.
Należy w tym miejscu szerzej wspomnieć także o innej cennej właściwości styroduru, jaką jest bardzo mała nasiąkliwość – dla całej płyty przy długotrwałym zanurzeniu może ona osiągać wartość zaledwie ≤0,2%. W efekcie termoizolacja z XPS jest w wysokim stopniu odporna na działanie wody i wilgoci. Warto też dodać, że płyty nie są również podatne na rozwój korozji biologicznej, a więc nie grozi im gnicie ani zajęcie pleśnią czy grzybami.
Niskie wartości nasiąkliwości typowe dla XPS zdecydowanie odróżniają ten materiał od klasycznego styropianu i powodują, że styrodur można bezpiecznie stosować w miejscach narażonych na podwyższoną wilgotność czy nawet bezpośrednie działanie wody, czyli wszędzie tam, gdzie styropian EPS szybko uległby uszkodzeniu, tracąc swoje właściwości. Można więc układać go np. na ścianach połączonych z gruntem, dachach płaskich, a nawet na tarasach i balkonach.
XPS a EPS – porównanie
Różnice w obu materiałach widać już na etapie ich produkcji – podczas gdy XPS uzyskuje ostateczny kształt w gotowych formach, EPS powstaje ze spienionych granulek polistyrenu ekspandowanego, które łączy się w duże bloki w wielkoformatowych formach, a potem docina do odpowiedniego rozmiaru. Inna technologia powoduje, że powstające w ten sposób płyty styropianu nie są gładkie, a ich struktura jest mocno napowietrzona, co stanowi przyczynę wysokiej nasiąkliwości materiału.
To właśnie nasiąkliwość jest jednym z najważniejszych parametrów odróżniających EPS od XPS i czyniących styrodur znacznie bardziej wszechstronnym. Aby lepiej zobrazować różnice w nasiąkliwości obu materiałów, zachęcamy do obejrzenia poniższego materiału, na którym oba rodzaje styropianu zostają nastrzyknięte zabarwioną wodą przy użyciu strzykawki z igłą.
Jak w tym teście reaguje styropian EPS? Wstrzykiwany w niego płyn wycieka w nieznacznej ilości w miejscu nakłucia – pozostała część cieczy zostanie wchłonięta przez materiał. Płyn dostaje się w wolne przestrzenie pomiędzy polistyrenowymi granulkami i częściowo wypływa w innych miejscach. Zupełnie inaczej dzieje się w przypadku styropianu XPS – po wbiciu igły i dociśnięciu tłoka wstrzykiwana w termoizolację woda zaczyna natychmiast wypływać w punkcie nakłucia. Oznacza to, że struktura XPS nie przepuszcza i nie wchłania wody, co potwierdza przydatność i skuteczność płyt zastosowanych w miejscach narażonych na jej działanie.
Gdy mowa o różnicach pomiędzy XPS a EPS, nie można też pominąć gorszych parametrów termoizolacyjnych tego drugiego materiału, a także jego mniejszej odporności na ściskanie i odkształcenia – w efekcie można stosować go jedynie do izolacji elementów niepoddawanych dużym obciążeniom.
XPS a płyty PIR
Alternatywą dla izolacji styropianowej są nowoczesne płyty PIR, wykonane z poliizocyjanuratu będącego odmianą poliuretanu. Materiał ten jest izolatorem najwyższej klasy, który dzięki swoim parametrom przewyższa inne rodzaje ociepleń. Wyróżnia się niższym współczynnikiem przewodzenia ciepła od XPS, niewielką wagą, doskonałą odpornością ogniową, stabilnością wymiarową i twardością. Tym, co łączy go ze styrodurem, jest przede wszystkim bardzo niska nasiąkliwość skutkująca wysoką odpornością na wilgoć, a także możliwość powtórnego przetworzenia.
Płyty PIR wyróżniają się niewielką grubością, która w połączeniu ze świetnymi parametrami cieplnymi pozwala w zdecydowany sposób ograniczyć grubość izolacji (płyty PIR o grubości 15 cm zastępują nawet 25-centymetrową warstwę styropianu). Dzięki temu znajdują zastosowanie szczególnie tam, gdzie wymagana jest znacznie mniejsza grubość ścian czy posadzki, np. w budynkach poddawanych gruntownemu remontowi. Równie dobrze nadają się na dachy, pozwalając ograniczyć ich obciążenie.
Stosowanie płyt PIR nie zawsze jest jednak uzasadnione. Wybór konkretnego materiału zależy od różnych czynników i w wielu przypadkach okaże się, że styrodur w zupełności wystarczy, by spełnić określone wymagania techniczne, a użytkownikom budynku zapewnić oczekiwany komfort.
Zalety XPS
Do zalet płyt XPS można zaliczyć większość jego właściwości. Materiał ten doskonale sprawdza się w roli termoizolatora, a dzięki dużej wytrzymałości oraz odporności na działanie czynników zewnętrznych świetnie zastępuje najtańszy styropian EPS w newralgicznych miejscach. Należy również podkreślić, że dzięki niższemu współczynnikowi przenikania ciepła w stosunku do EPS styropian XPS sprawdza się tam, gdzie potrzebna jest nieco cieńsza warstwa ocieplenia, jednak o równie dobrych parametrach cieplnych. Odporność na wodę pozwala ponadto zastosować XPS jako warstwę chroniącą izolację przeciwwodną przed uszkodzeniami.
Dodatkowe zalety styroduru to również prosty i szybki montaż, możliwość poddania pełnemu recyklingowi, a także właściwości samogasnące, dzięki którym nie podtrzymuje on ognia, zapewniając użytkownikom obiektów większe bezpieczeństwo. Dodatkowo XPS dostępny jest w formie płyt o różnej grubości.
Styrodur stanowi materiał pośredni pomiędzy uniwersalnym i niedrogim styropianem EPS a płytami PIR – cienkimi, lekkimi i o doskonałych parametrach technicznych. W niektórych sytuacjach z pewnością okazuje się optymalnym, procentującym przez wiele lat wyborem, decydującym o trwałości i skuteczności wykonanej izolacji.